Mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi cael ei adael yn etifeddiaeth wenwynig gan hen Gyngor Dosbarth Trefol Pen-y-bont ar Ogwr ar ffurf y brydles a lofnodwyd ganddo fwy na 40 mlynedd yn ôl ar gyfer marchnad dan do Pen-y-bont ar Ogwr - yn ôl yr Aelod Senedd Rhanbarthol, Altaf Hussain.
Mae maint llawn yr atebolrwydd sydd gan CBS Pen-y-bont ar Ogwr nawr am unioni’r concrit RAAC a ddarganfuwyd yn nho’r neuadd farchnad wedi’i ddatgelu i’r Ceidwadwr Cymreig Dr Hussain mewn ateb gan y cyngor i’w gais Rhyddid Gwybodaeth.
Datgelodd y cyngor fod y brydles ar y farchnad sydd gan y cyngor gyda chwmni buddsoddi tramor yn golygu mai'r cyngor sy'n atebol am yr holl waith atgyweirio i'r neuadd. Arwyddwyd y brydles gan Gyngor Dosbarth Trefol Pen-y-bont ar Ogwr ym 1972 ac roedd am 99 mlynedd. Mae 47 mlynedd i fynd eto ac nid oes unrhyw gymalau torri.
Mae'r cyngor hefyd yn talu rhent o £132,470 y flwyddyn ac ar hyn o bryd nid yw'n derbyn unrhyw incwm rhent gan ddeiliaid stondinau gan fod y farchnad yn parhau i fod ar gau hyd nes y gellir gwneud unrhyw atgyweiriadau y bydd yn rhaid i'r cyngor eu hariannu'n llawn.
Mae perchnogion Canolfan Siopa Rhiw, sy’n cynnwys y farchnad, yn gwmni sydd wedi’i leoli yn Ynysoedd Virgin Prydain o’r enw Creative Assets Global Ltd.
Mae'r cyngor wedi sefydlu Neuadd Farchnad amgen ar gyfer rhai stondinwyr mewn uned wag yn y Ganolfan. Y cyngor a gyflawnodd yr holl gostau o osod y stondinau ac i ddechrau nid oedd yn codi unrhyw rent ar y stondinwyr. Mae eraill wedi dod o hyd i'w hadeiladau eu hunain gan gynnwys Peter Wood sydd bellach â siop gigydd hefyd yng Nghanolfan y Rhiw. Mae'n bosib y bydd y cyngor hefyd yn wynebu hawliadau iawndal gan stondinwyr nad oedd yn gallu masnachu am rai wythnosau.
Dywedodd Dr Hussain nad oedd yr hyn a ddigwyddodd ar fai ar y weinyddiaeth bresennol yn CBS Pen-y-bont ar Ogwr. Meddai: “Mae’n rhaid i chi feddwl tybed pam y byddai’r hen UDC Pen-y-bont ar Ogwr wedi arwyddo les am bron i gan mlynedd ar delerau mor anfanteisiol, gan wneud trethdalwyr y cyngor yn atebol am yr holl waith atgyweirio a chynnal a chadw tra’n talu rhent serth sy’n cael ei adolygu’n rheolaidd. Cynhelir yr adolygiad nesaf yn 2035.
“Byddai’n deg dweud bod y les yma wedi gadael y cyngor, a phob un ohonom ni sy’n talu treth cyngor ym Mhen-y-bont ar Ogwr, wedi’i stwffio. Nid oes gennym unrhyw syniad beth fydd y gost o atgyweirio'r to ac nid oes gennym ychwaith unrhyw syniad a fydd stondinwyr sydd wedi symud allan am fynd yn ôl i'r farchnad. Dywedodd llawer ohonynt wrthyf eu bod am aros yn eu hadeilad newydd.
“Mae hyn yn codi amheuaeth ynghylch y sail ariannol gyfan y caiff y farchnad ei rhedeg arni. Mae'r cyngor yn dal i dalu rhent am adeilad na ellir ei ddefnyddio a bydd yn parhau i fod yn atebol am bron i hanner can mlynedd.
“Unwaith eto, rwy’n pwysleisio nad bai unrhyw un sy’n gweithio i’r cyngor neu sy’n cael ei ethol i’r cyngor ar hyn o bryd yw’r hyn sy’n digwydd. Mae’r bobl a gytunodd i’r fargen hon wedi hen ddiflannu ond maen nhw wedi gadael etifeddiaeth wenwynig i’w holynwyr ddelio â hi.”
